Dla Zachodniej nauki, odporność to zdolność organizmu do obrony przed szkodliwymi substancjami (antygenami), które mogą pochodzić zarówno ze środowiska zewnętrznego, jak i z wnętrza organizmu.
Układ odpornościowy składa się z leukocytów (białych krwinek), narządów limfatycznych, takich jak grasica i szpik kostny, w których tworzą się limfocyty; a także węzłów chłonnych, śledziony i tkanek limfatycznych, które wychwytują antygeny. Immunologia należy do najszybciej rozwijających się gałęzi współczesnej biologii.
Przyglądając się bliżej wiedzy o medycynie ajurwedyjskiej, przekonamy się, że odporność jest dla niej czymś więcej niż tylko gotowością do obrony. Jest to najgłębsza esencja siły życiowej organizmu, która nie tylko chroni człowieka na poziomie fizycznym, psychicznym i duchowym, ale także odmładza organizm i pozwala osiągnąć długowieczność oraz wewnętrzne spełnienie.
Podstawą odporności jest psychosomatyczna równowaga
Podstawowym i pierwszym warunkiem zdrowej odporności jest równowaga trzech życiowych bioenergii (dosza): vata, pitta i kapha. Każda osoba rodzi się z unikalnym stosunkiem tych trzech sił, które są powiązane z pięcioma żywiołami (vata - powietrze i eter, pitta - ogień i woda, kapha - ziemia i woda). To oryginalne początkowe ustawienie, które determinuje nasz wygląd fizyczny, a także nasze psychiczne skłonności i tendencje. Powstaje w momencie poczęcia zgodnie z proporcją dosz w żeńskim jajeczku i męskim nasieniu, nazywana jest prakrti. Pod wpływem zarówno czynników zewnętrznych, jak i wewnętrznych na przestrzeni życia, równowaga i pierwotny stosunek dosz, zostają zaburzone, tak powstaje bieżący stan nazywany vikrti.
WSKAZÓWKA: Zrób sobie orientacyjny doszowy test i dowiedz się więcej o swojej naturze, poznaj która dosza przeważaja w twoim ustroju.
Jeśli żyjemy zgodnie z naszą doszową charakterystyką i prowadzimy właściwy styl życia, w którym panuje porządek, dobrze się odżywiamy i pielęgnujemy zdrowe relacje interpersonalne; zrównoważony stosunek dosz będzie odpowiednio wpływał i kształtował funkcje fizjologiczne a także metabolizm organizmu, w tym zdrowie mentalne i psychiczne. W rezultacie tego, tkanki ludzkiego ciała będą regularnie i odpowiednio odżywiane, a na samym końcu procesu odżywiania organizmu uformuje się święta siła odporności, która według ajurwedy składa się z trzech subtelnych energii: odżasu, tedżasu i prany.
7 tkanek ciała – odżywianie organizmu
Jeśli rozumiemy naszą pierwotną konstytucję i traktujemy nasze ciało zgodnie z nią, stabilny metabolizm oparty na zdrowej proporcji trawiennego ognia (agni) będzie w stanie przekształcić żywność i odczucia pochodzące z zewnątrz w funkcjonalne i strukturalne elementy naszego organizmu.
Ajurweda wyróżnia 7 tkanek ciała (dhatus), które tworzą ludzki organizm. Po pierwszych pięciu dniach ze spożytego pokarmu tworzy się bezbarwna ciecz zwana plazmą (rasa), z której po kolejnych pięciu dniach, wytwarza się krew (rakta), z której po dalszych pięciu dniach powstają mięśnie (mamsa), a następnie tkanka tłuszczowa (meda), kości i stawy (asthi), szpik kostny, a dalej tkanka nerwowa (majja) i wreszcie po kolejnych pięciu dniach, męska i żeńska tkanka rozrodcza (szukra / arthava). Cały proces odżywiania trwa 35 dni, po czym tworzy się odżas – subtelna witalna esencja tych siedmiu tkanek ciała.
Delikatne odpornościowe substancje - odżas, tedżas i prana
Odżas, tedżas i prana są subtelnymi esencjami trzech sił biologicznych (dosz): vata, pitta i kapha; powinny stanowić optymalną proporcję zgodnie z indywidualną prakrti
- odżas jest czystą esencją doszy kapha, szczególnie elementu wody
- tedżas jest czystą esencją doszy pitta, szczególnie elementu ognia
- prana jest czystą esencją doszy vata, szczególnie elementu eteru
Odżas – najgłębsza zasada odporności
Odżas jest żywą protoplazmatyczną substancją, która leży u podstaw fizycznej odporności każdej komórki i chroni integralność jednostki. Powstaje z ostatniej (reprodukcyjnej) tkanki szukry / arthavy, zawiera wszystkie pięć podstawowych elementów. Przechodzi przez serce, okrąża ciało i utrzymuje naturalną odporność wszystkich tkanek. Pod wpływem odżasu pozostaje wiele hormonów, zapewnia to równowagę hormonalną. Jeśli przepływ odżasu w ciele zostanie zatrzymany, dochodzi do poważnego osłabienia organizmu. Kto ma silny odżas, ten rzadko choruje.
Zbyt duża stymulacja zmysłów i nadmierna aktywność intymna, intensywna frustracja, pędzący tryb życia a więc i stres – osłabiają odżas; co pozwala łatwiej przenikać negatywnym wpływom do naszego układu i wzbudzać dysharmonię. Im słabszy jest odżas, tym mniejsza odporność na czynniki stresowe. Ponadto, jeśli siła trawiennego ognia (agni) jest niewystarczająca, następuje nadmierne gromadzenie toksyn, które osłabiają tworzenie się tej esencji i zmniejszają efektywność układu odpornościowego. Przy obniżonym poziomie odżasu występują: ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, duszność, odwodnienie, utrata mięśni, osteoporoza i choroby onkologiczne.
Na poziomie psychologicznym odżas odpowiada za umiejętność współczucia, miłości, pokoju i kreatywności. Ćwiczenie medytacji i oddechu (pranayama) wzmacniają odżas i przekształcają w energię duchową, która tworzy aurę. Ten stan mentalnego spokoju: bez osądzania, bez roszczeń i bez stresu; przynosi stabilność psychiczną, energetyzuje ciało i budzi siłę duszy. Osoba z mocnym odżasem ma błyszczące oczy, kojący uśmiech i silną odporność.
Tedżas – podstawa biologicznej inteligencji
Tedżas to energia biologicznej inteligencji każdej komórki w ciele. Reprezentuje wewnętrzną jasność i zewnętrzną świetlistość. To płonący płomień wewnętrznego światła, ciepła, trawienia, metabolizmu, inteligencji, ruchu i dynamicznej energii ludzkiego życia. Na zewnętrznym poziomie reprezentuje ciepło i blask słońca.
Tedżas kontroluje metabolizm poprzez układ enzymatyczny, zarządza przekształcaniem składników odżywczych w delikatne tkanki. Jest to również energetyczna substancja pożywienia poddanego obróbce termicznej, która dla trawiennego ognia jest bardziej miękka, lżejsza i lepiej przyswajalna. Ciepła woda działa oczyszczająco i detoksacyjnie na trawienie. Zimna woda tworzy toksyny i osłabia proces trawienia. Z tego powodu znacznie trudniej jest uzyskać trzy życiowe esencje (odżas, tedżas i pranę) z surowej diety.
Niedostatek odżasu prowadzi do nadprodukcji niezdrowej tkanki, co żywi guzy i uniemożliwia przepływ energii pranicznej. Gorące, ostre i szczypiące smaki lub niezdrowy tryb życia a także stosowanie szkodliwych substancji zwiększa poziom tedżasu, co powoduje spalanie i ubywanie odżasu.
Na poziomie duchowym jest to płonący płomień czystej inteligencji, który - za pośrednictwem czystej myśli, otwartego serca i harmonijnego życia, należy utrzymać jaśniejący. Dzięki temu człowiek może doświadczyć mocy swojego wewnętrznego światła.
Prana – fundamentalna życiowa siła
Prana jest wiodącą energią życiową odpowiedzialną za funkcjonowanie układu oddechowego i krążenia oraz funkcje motoryczne i zmysłowe organizmu. Jest siłą napędową funkcji mózgu (pamięć, myślenie, emocje), układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza czynności serca oraz dotlenienia tkanek i poszczególnych komórek. Praniczna siła zapala również centralny cielesny ogień (agni).
Prana kontroluje biologiczne funkcje zarówno odżasu jak i tedżasu. Pozyskujemy ją z atmosfery, jedzenia i wody. Oddychaniem zyskujemy ją natychmiast, poprzez dietę i płyny za pośrednictwem wchłaniania przez jelito cienkie i okrężnicę. Jeśli płuca i przewód pokarmowy są osłabione, ciało nie otrzymuje prany w wystarczającym stopniu i człowiek traci energię życiową.
Oddech wpływa na harmonię między racjonalną energią męską a intuicyjną energią kobiecą. Dzieje się tak w momencie naprzemiennego wdechu i wydechu przez prawą (męską) i lewą (żeńską) dziurkę nosa. Regularny i spokojny rytm oddechu jest zatem ważnym narzędziem do świadomego kontrolowania naszych emocji i myśli oraz do pogłębiania świadomości duchowej.
Zaburzenia na poziomie odżas, tedżas i prany
Jednocześnie wszystkie trzy substancje (odżas, tedżas i prana) mając swoje miejsce w czakrze serca, jednocześnie przenikają całe ciało i umysł. Jeśli podwyższy się dosza vata, zacznie ona nadmiernie wytrącać odżas; człowiek chudnie, pojawia się syndrom chronicznego zmęczenia.
W przypadku podwyższonej doszy pitta może wystąpić wzrost tedżas, który dosłownie spali układ odpornościowy. W takim przypadku rozwijają się ciężkie choroby autoimmunologiczne, gdzie komórki ciała zaczynają wytwarzać przeciwciała, które niszczą zdrowe komórki. Znane są te stany jako: choroba Bechterera lub Crohna, dna moczanowa, gorączka reumatyczna, stwardnienie rozsiane, łuszczyca, zapalenie skóry lub zespół Reynauda.
Jeśli przepływ odżas zostanie zablokowany z powodu zbyt dużej ilości doszy kapha, pojawia się uczucie senności, ciężkość kończyn, obrzęk stawów lub tłuszczaki, a także rozwój cukrzycy, otyłości, wysokiego poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi. Może również wystąpić jaskra.
Odnowienie sił witalnych
Dla zdrowej odporności moc i równowaga subtelnych energii: prany, tedżasu i odżasu jest równie ważna, jak nasza indywidualna równowaga dosz: vata, pitta i kapha. Zdrowy stan tych podstawowych sił pozwala ciału przeciwstawić się niekorzystnym wpływom na poziomie fizycznym i mentalnym, jednocześnie stale odmładzając poszczególne tkanki i ich funkcje fizjologiczne ale również przyczynia się do długowieczności.
Odnowieniu i regeneracji tych trzech życiowych sił najlepiej pomaga tradycyjny ajurwedyjski specyfik Chyawanprash - ziołowy eliksir oparty na niebiańskich owocach Amalaki, maśle ghee, miodzie i dziesiątkach ziół ajurwedyjskich, które są dodawane do dżemikowych mieszanek na różnych etapach przygotowania. Zgodnie z ajurwedą pomocne w utrzymaniu optymalnej kondycji są: mleko, ghee, miód, szafran, ryż, migdały, rodzynki i szparagi.
Ajurwedyjski eliksir Chyawanprash dla wzmocnienia odporności
Chyawanprash to odżywczy ziołowy dżem, który w systemie medycyny ajurwedyjskiej, ze względu na swoje rewitalizujące działanie, uważany jest za „eliksir życia”. Składa się z unikalnej kombinacji ziół, które dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym korzystnie wpływają na zdrowie układu pokarmowego, optymalne funkcjonowanie układu odpornościowego i całościową witalność tkanek organizmu.
Dawna legenda mówi o starożytnym mędrcu Chyawan, który przywrócił sobie młodość i dobre zdrowie, spożywając owoce Amalaki w połączeniu z innymi ziołami, a następnie dożył nieprzeciętne wysokiego wieku. Tak oto powstała ta wyjątkowa mikstura ziołowa, którą nazwano Chyawanprash.
